PTSS triggers: hoe ga je ermee om?

Ook nadat je behandeld bent voor (Complexe) PTSS zijn er nog dingen die herbeleving triggeren. Ondanks dat de behandeling is afgerond, kunnen je lichaam en geest daar nog steeds heftig op reageren.

Veel van deze reacties worden niet herkend door bedrijfsartsen en andere hulpverlenende instanties. Voor je het weet, word je weer aan het werk gezet, terwijl je daar eigenlijk nog helemaal niet aan toe bent.

Het is helemaal niet raar dat triggers jouw dagelijkse leven ook na behandeling nog beïnvloeden. In deze blog vertellen we je:

  • wat de mogelijke reacties op die triggers zijn;
  • met welke coping mechanismen je jouw reactie op de triggers controleert;
  • wat je daarvoor nodig hebt.

Reacties op triggers na je PTSS behandeling

Het is dus heel normaal als je na je (Complexe) PTSS behandeling nog reageert op triggers.

We geven je hieronder een globaal overzicht met mogelijke reacties.

Houd er rekening mee dat zowel de triggers als de reacties daarop heel persoonlijk zijn en door ieder verschillend kunnen worden beleefd.

Een aantal voorbeelden van reacties:

  • Je vermijdt activiteiten, plaatsen en mensen
  • Je gaat moeilijke gesprekken uit de weg, zoals die met je werkgever, bedrijfsarts of het UWV
  • Je laat de post liever ongemoeid
  • Je sluit je steeds meer af van je partner en kinderen; je voelt je vervreemd
  • Je gevoelens vlakken af
  • Je lontje wordt steeds korter
  • Je bent hyperalert
  • Je emoties gaan alle kanten op en zijn dan vaak oncontroleerbaar
  • Je raakt snel geïrriteerd
  • Je toekomstperspectief neemt volledig af; je bent er niet meer in geïnteresseerd
  • Je concentratieboog wordt steeds korter of is al heel kort
  • Je schrikt snel
  • Je vertrouwt niemand meer
  • Je eetpatroon is ongezond; denk aan emotie-eten, niet willen eten of heel ongezond eten
  • Depressieve klachten nemen de overhand
  • Je piekert veel

De triggers komen zowel overdag voor als in de nacht. Ze kosten daarom ontzettend veel energie. Je lichaam en geest raken op, waardoor van alles langs je heen gaat. Bovendien verergeren de klachten alleen maar wanneer er meer van je verwacht wordt.

Hoe ga je met PTSS triggers om? Effectieve coping mechanismen

Het is dus van belang dat je dit soort stressvolle situaties kunt controleren en het liefst helemaal kunt voorkomen. Gelukkig zijn daar strategieën voor. Met een mooi woord noemen we die strategieën ‘effectieve coping mechanismen’.

‘Coping’ komt van het Engelse werkwoord ‘to cope with’, wat ‘kunnen omgaan met’ betekent.

Een coping mechanisme is effectief als je er een stressvolle situatie mee kunt beheersen of als de trigger er een minder heftige impact door heeft op je welbevinden. In het beste geval doet de gekozen strategie allebei.

Zoals er verschillende triggers en reacties daarop zijn, zo bestaan er ook verschillende effectieve coping mechanismen:

Probleemgerichte coping

Wanneer je probleemgerichte coping als strategie inzet, benader je je probleem als een uitdaging. Je gaat op zoek naar oplossingen en zet je daar actief voor in. Je pakt een probleem het liefst zo snel mogelijk aan.

Op het moment dat je je bijvoorbeeld bewust wordt van het feit dat je al een aantal weken je post hebt laten liggen, ga je daar direct mee aan de slag. Je bedenkt een manier om op georganiseerde wijze door de stapel enveloppen heen te komen zonder al te veel stress.

Als je dit nog niet aankunt, vraag je hiervoor hulp aan je coach of een ander vertrouwd persoon. Je begint er vervolgens samen aan.

In het kort vraag je je bij probleemgerichte coping af wat je nodig hebt om je probleem op te lossen. Vervolgens handel je daarnaar.

Emotiegerichte coping

Bij emotiegerichte coping ben je minder actief gericht op de oplossing van je probleem. Je gaat eerder op zoek naar manieren om emoties te reguleren die met het probleem gepaard gaan.

Het emotiegerichte coping mechanisme is vooral handig in situaties die je overkomen en waar je geen invloed op kunt uitoefenen. Als je bijvoorbeeld veel gaat piekeren naar aanleiding van PTSS triggers, werkt emotiegerichte coping om je gedachten op een positiever spoor te zetten.

Als je iets maar vaak genoeg herhaalt, word je er vanzelf beter in. Herhaal daarom met name positieve gedachten en ervaringen. Uiteraard geldt dit ook andersom, dus stop vooral met het herhalen van negatieve gedachten.

Coping via sociale steun

Ten slotte is er het derde coping mechanisme: het zoeken van sociale steun. Je zoekt mensen op bij wie je je hart kunt luchten of uit kunt huilen.

Wanneer je bijvoorbeeld aanhikt tegen een moeilijk gesprek bij het UWV, zoek je op voorhand steun bij een betrouwbaar persoon uit je netwerk. Je coach bij Merk Hoe Sterk is daar in eerste instantie de geschikte persoon voor. Je doet je verhaal, waardoor je tot rust komt. De ander kan je wellicht ook helpen in je voorbereiding op het gesprek.

Welk coping mechanisme is het beste?

Welke strategie voor jou het beste werkt, hangt helemaal van je situatie af. Een aantal vragen die daarbij van belang zijn:

  • Van wat voor soort triggers heb je last?
  • Hoe hoog is je stressniveau?
  • In hoeverre is je reactie voor jou controleerbaar?
  • Hoe groot is je netwerk?
  • Welke persoonlijke, biologische, sociale en psychologische factoren spelen een rol?

De manier waarop jij een situatie ervaart, bepaalt voor een groot deel welk mechanisme het beste werkt voor jou. Soms is het goed een deskundige (bijvoorbeeld je behandelaar of coach) te vragen daarover met je mee te denken.

Als de situatie waar je in zit, je een gevoel van machteloosheid oplevert, kun je proberen je probleem meer beheersbaar te maken. Je gebruikt daarvoor probleemgerichte coping.

Wanneer blijkt dat een situatie niet te controleren is, kun je altijd nog invloed uitoefenen op je emoties. Dat gaat in een aantal gevallen vanzelf, maar je kunt ook bewust je emoties proberen te beïnvloeden. Een avondje ontspanning zet je brein soms al op een positiever spoor, maar daar moet je hoofd dan uiteraard wel naar staan. Vraag waar mogelijk aan iemand of hij met je mee wil gaan of dat hij je kan stimuleren.

Coping via sociale steun is altijd nuttig. Toch is het na je (Complexe) PTSS behandeling soms moeilijk deze strategie direct in te zetten. In veel gevallen sluit je je na de behandeling namelijk juist af van de mensen om je heen, omdat je zelf nog erg moet wennen aan je ‘nieuwe ik’ met alle veranderingen die daarbij horen.

Onthoud dat een luisterend oor jou de juiste richting in kan helpen. Bovendien versterkt jouw vertrouwen in de ander jullie relatie. Het is daarnaast van belang deze dingen met je behandelaar en/of coach te bespreken. Die helpt je dan verder.

Dat je weet welke strategie het beste bij jouw situatie past, is een mooie eerste stap. Er liggen echter wat gevaren op de loer. Het is vaak moeilijk over dit soort zaken na te denken. Toch hoort dit erbij. Want ook al heb je een hbo- of wo-opleiding, intelligentie heeft niets te maken met het ervaren klachtenbeeld. (Complexe) PTSS en de gevolgen daarvan kunnen helaas iedereen overkomen.

Wees waakzaam voor ineffectieve coping mechanismen

Ineffectieve coping mechanismen leveren vaak op de korte termijn een gevoel van verlichting, maar zijn op de lange termijn schadelijk voor je.

Dit zijn enkele voorbeelden:

  • Je zet vermijdingsgedrag in. Voor je gevoel bestaat het onderwerp niet zolang je er maar niet over nadenkt. Helaas is het tegendeel waar.
  • Je ontkent dat het probleem daadwerkelijk een probleem is; je bagatelliseert het. Tijdelijk houd je jezelf daar wel mee voor de gek, maar lichamelijk openbaren zich wellicht al klachten vanwege de sluimerende stress.
  • Je houdt je volledig vast aan magische gedachten, die je probleem ineens kunnen oplossen. Als je bijvoorbeeld de loterij wint, ben je ineens van al je geldproblemen af.
  • Je zoekt constant mentale afleiding, zoals in games, series, drank, drugs, seks of eten. 

Deze strategieën worden ineffectief genoemd, omdat ze je uiteindelijk niet helpen. Je gaat je er op de lange termijn zelfs slechter door voelen.

Wat heb je nodig voor succesvolle coping?

Het is dus van belang dat je bewust kiest voor een effectief coping mechanisme. Toch komt ook dan de oplossing niet vanzelf. Voor het reguleren van je gedrag is heel veel inspanning voor nodig.

Zelfeffectiviteit

Daarnaast moet je vertrouwen hebben in je eigen invloed op je situatie. Zolang jij erop vertrouwt dat je je situatie kunt veranderen, is de kans dat dat daadwerkelijk lukt veel groter. We noemen dat vertrouwen in jezelf ook wel ‘zelfeffectiviteit’.

Als je vertrouwt op jouw eigen bekwaamheid, is in je hoofd het doel dat je wilt bereiken haalbaar. Daardoor ga je constructief na welke stappen je nodig hebt om dat doel te bereiken.

Een goede zelfeffectiviteit ontstaat wanneer je van jongs af aan beloond wordt voor de inspanningen die je levert. Je moet daarnaast het gevoel krijgen dat je echt zelf van invloed bent geweest op het succes. Wanneer je lijdt aan Complexe PTSS is het moeilijk om dat gevoel op te wekken, omdat je te vaak het tegendeel hebt ervaren.

Ook op latere leeftijd kan je zelfeffectiviteit groeien als je je doelen bereikt en als je daarbij zelf van invloed bent geweest.

Competenties

Een ander bruikbaar fenomeen is dat van de competenties. Gedurende je leven ontwikkel je vele competenties (vaardigheden).

Als je in een lastige situatie komt na een behandeling van (Complexe) PTSS, is het van belang dat je die eerder ontwikkelde competenties herkent en inzet in de situatie van nu.

Weet je niet goed over welke competenties jij beschikt? Ga dan eens na…

  • welke activiteiten jou vroeger energie gaven;
  • welke dingen je vroeger goed kon;
  • waar je in je leven andere mensen mee geholpen hebt;
  • waar je vroeger plezier uit haalde.

Als je deze competenties voor jezelf duidelijk krijgt, ontstaat een gevoel van optimisme en controle. Met behulp van deze competenties bedenk je namelijk makkelijker creatieve oplossingen voor de probleemsituatie van nu.

Omgaan met PTSS triggers: vind het juiste coping mechanisme

Je hebt in deze blog kunnen lezen dat er verschillende coping mechanismen bestaan die je kunt inzetten om je reactie op PTSS triggers beheersbaar te maken en liefst ook te houden.

Vraag jezelf eens af welk mechanisme jij zelf al inzet en of dat een effectief of ineffectief mechanisme is. Vervolgens helpt bovenstaande informatie je bij het zoeken naar de strategie die voor jou het meest geschikt is.

Heb je hulp nodig bij je zoektocht naar de juiste coping mechanismen? Neem dan contact op met Merk Hoe Sterk. Wij zijn gespecialiseerd in de nazorg na (Complexe) PTSS behandeling, zodat je onder begeleiding stap voor stap een positieve draai aan je leven kunt geven.

Recommended Posts